مقاومت ارقام مختلف انگور به کنه نمدی برگ مو (pagenstecher)s viti colomerus در غرب کشور

چکیده: کنه نمدی مو colomerus vitis pagenstecher (acari: eriophyidae) یکی از آفات بسیار مهم باغات انگور در غرب ایران محسوب می شود. اگرچه مقاومت گیاهان به کنه های اریوفید در شرایط آزمایشگاهی و کنترل شده تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است، مشاهدات اولیه نشان داد که خسارت آفت در روی تمام ارقام یکسان نیست؛ لذا مقاومت ارقام رایج انگور به کنه های اریوفید به منظور تعیین پتانسیل کاربرد ارقام مقاوم گیاه در برنامه های مدیریت این آفت مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا مقاومت 10 رقم بومی و غیر بومی انگور شامل شاهانی، بی دانه سفید، موسکات گوردو، بی دانه قرمز، گزنه، خلیلی، عسگری، فخری، یاقوتی و فلیم تحت شرایط آزمایشگاهی در دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی به روش دیسک گلدانی مورد مطالعه قرار گرفت. در آزمون انتخاب آزاد برگ های ارقام موسکات گوردو، گزنه و بی دانه سفید به شدت به کنه نمدی مو آلوده شدند در حالی که آلودگی برگ های ارقام شاهانی، فلیم و یاقوتی به صورت معنی داری کمتر بود. بیش ترین نرخ تخم گذاری در ارقام موسکات گوردو و گزنه و کم ترین آن در ارقام شاهانی مشاهده شد. همچنین موسکات گوردو و شاهانی به ترتیب بیش ترین و کم ترین فراوانی کنه نمدی را نشان دادند. به علاوه بیش ترین درصد آلودگی برگ ها به کنه نمدی روی رقم گزنه مشاهده شد در حالی که هیچ گونه علائمی روی رقم شاهانی مشاهده نشد. همچنین سطح برگ رقم شاهانی در تیمار و کنترل تفاوت معنی داری را با هم نداشته در صورتی که رقم گزنه بیش ترین درصد کاهش سطح برگ را در مقایسه با شاهد خود داشت. همچنین ریخت شناسی کنه تحت تأثیر ارقام مختلف قرار گرفت. تا کنون تأثیر های خصوصیات مختلف ارقام انگور بر روی کنه نمدی مو مطالعه نشده است. تحقیق حاضر به ما در درک ارتباط میان خصوصیات مورفولوژیکی (تراکم تریکوم، ضخامت برگ و لایه مومی) و بیوشیمیایی (کربوهیدرات محلول کل و فنل کل در برگ ها) برخی از ارقام شامل فلیم، بی دانه سفید، شاهانی، یاقوتی، موسکات گوردو و گزنه با مقاومت ارقام انگور به کنه نمدی مو کمک می کند. تراکم تریکوم مویی ارتباط مستقیمی با مقاومت داشت که کم ترین و بیش ترین تراکم تریکوم مویی به ترتیب در ارقام شاهانی، یاقوتی و موسکات گوردو و گزنه مشاهده شد. همچنین ارتباط منفی بین حساسیت انگور به این آفت و ضخامت لایه مومی پیدا شد در حالی که هیچ رابطه ای بین حساسیت و ضخامت برگ پیدا نشد. میزان کربوهیدرات کل در ارقام حساس (موسکات گوردو و گزنه) بیشتر از ارقام مقاوم (شاهانی و یاقوتی) بود و رابطه معنی داری بین آن ها مشاهده شد. میزان فنل موجود در برگ های ارقام مقاوم آلوده به این آفت نسبت به ارقام حساس به طور معنی داری از فنل بیشتری برخوردار بودند در حالی که میزان فنل موجود در برگ های آلوده نشده به این آفت از تفاوت معنی داری برخوردار نبود. مطابق داده های ارائه شده خصوصیات مورفولوژیکی (تراکم تریکوم، ضخامت برگ و میزان موم) و بیوشمیایی (کربوهیدرات محلول کل و فنل کل در برگ ها) ارقام مختلف انگور می تواند به عنوان یک ویژگی در انتخاب ارقام مقاوم انگور به این آفت استفاده شود. در نتیجه، روش به کار رفته دو رقم شاهانی و یاقوتی را به عنوان ارقام مقاوم به کنه نمدی غربال کرد و می توان درتوسعه برنامه مقاومت در مقابل کنه نمدی مو در غرب ایران به کار برد.